SUY NIỆM LỜI CHÚA
CÁC NGÀY TRONG TUẦN XXII TN
Lm Seoka
Thứ hai (Lc 4, 16-30).
Tin mừng hôm nay cho biết Chúa Giêsu trở về quê hương xứ sở để
công bố chương trình hành động trong sứ mạng cứu độ của Ngài. Nhưng Chúa Giêsu
lại bị những người đồng hương Nazareth khướt từ và đối xử tệ bạc. Đâu là nguyên
nhân dẫn đến việc khướt từ và hành xử tệ bạc ấy của dân làng Nazareth? Xét cho
cùng cũng bởi hai chữ “tại vì”.
- Tại vì Chúa Giêsu không có bằng cử nhân, tiến sĩ trong
tay nên khi hành nghề giảng dạy thánh kinh, giáo lý, hay giáo luật…nên đã bị
làng Nazareth xem thường và phản đối. Phải chi Chúa Giêsu giảng dạy về kỷ thuật
đóng bàn ghế, cất nhà… thì còn dễ chấp nhận!
- Tại vì Chúa Giêsu sinh ra và lớn lên trong một gia đình quá
nghèo. Con của bác thợ mộc Giuse và cô Maria quê mùa không nghề nghiệp trong
tay, không của hồi môn nên làm sao có của dư của để. Gía như Chúa Giêsu là con
của một đại gia, thì đâu nổi bị dân làng xúc phạm!
- Tại vì Chúa Giêsu không có bà con thân thuộc làm
chức cao quyền trọng nên làm sao được ngưỡng mộ. Bà con họ hàng của Ngài chỉ là
những người chân lấm tay bùn. Chẳng có ai giàu sang quyền quý. Gía như Chúa
Giêsu là con ông cháu cha (CÔCC), thì tiếng vỗ tay, tét đùi tán thưởng của dân
làng Nazareth sẽ vang dậy không ngừng trước những lời hay ý đẹp được thốt ra từ
miệng Ngài hôm ấy rồi!
Tắt một lời, “tại vì” họ biết rất rõ về lý lịch trích
ngang của Chúa Giêsu, một lý lịch được xếp vào “hạng
tồi”. Nên không lạ gì họ chối từ, không tin nhận Chúa Giêsu là
Đấng Cứu Thế.
Ngày nay Chúa Giêsu vẫn tiếp tục bị coi thường, hất hủi, loại
trừ nơi những người nghèo khổ, bệnh hoạn tật nguyền; nơi những người thấp cổ bé
miệng, không có địa vị gì trong xã hội, đặc biệt là trong thời đại toàn cầu hóa
hôm nay. Khi mà mọi thứ đều được đánh giá dựa trên đồng tiền, trên tiện nghi
vật chất, thì Chúa Giêsu nơi những người nghèo hèn vẫn còn bị coi rẻ.
Khi mà người ta quá coi trọng địa vị bằng cấp, thì Chúa Giêsu
nơi những người kém cõi ít học vẫn bị khinh thường. Khi mà xã hội quá đề cao
thân thế chức quyền, thì Chúa Giêsu nơi những người cô thân cô thế vẫn còn bị
hất hủi chà đạp.
Đâu là những tiêu chuẩn tôi thường dựa vào để đánh giá người
khác? Tôi có thường bị óc thành kiến, ác cảm chi phối mà đánh giá người khác
một cách bất công không? Thái độ của tôi thế nào đối với những người nghèo khổ
bệnh tật bất hạnh?
Xin Chúa giúp chúng ta biết gạt bỏ đi cái nhìn hẹp hòi và trần
tục, để mặc lấy cái nhìn đức tin, cái nhìn siêu nhiên: cái nhìn giúp ta nhận ra
Chúa Kitô nơi những nghèo khổ, thấp hèn, bệnh tật, khổ đau… để biết tôn trọng
và đón nhận họ như đón nhận chính Chúa. Amen.
Suy niệm 2
Thái độ khướt từ Chúa Giêsu của dân làng Nazareth xưa nhắc nhở
chúng ta cần phải duyệt xét lại thái độ sống đạo hôm nay.
Có những anh chị em tân tòng nhưng đời sống đạo của họ rất tốt.
Trái lại, có những người vỗ ngực xưng mình là đạo dòng, thì lại có đời sống đức
tin hết sức là yếu kém. Phải chăng “sống lâu lên lão làng?”
Có những giáo dân gần gũi nhà thờ, được dễ dàng lãnh nhận các bí
tích, nhưng lại thờ ơ. Trái lại có những giáo dân ở xa nhà thờ lại siêng
năng chuyên chăm tham dự thánh lễ và lãnh nhận các bí tích. Phải chăng “quen
quá hóa nhàm?”
Có những giáo dân miệng luôn ca ngợi việc làm của cha này, cha
kia. Trong khi đó lại xem thường những việc làm của cha sở mình, để rồi không
hề góp phần cộng tác xây dựng họ đạo nhà. Phải chăng “gần chùa gọi bụt
bằng anh?”
Có những người chỉ thích đi khấn vái nơi này nơi kia, nhưng
chính nhà thờ của mình thì chẳng bao giờ xem trọng. Vì thế ít khi thấy bén mảng
tới để cầu nguyện, khấn xin. Phải chăng “bụt nhà không thiêng?”.
Nếu có những thái độ và những biểu hiện như thế là chúng ta lại
đi vào vết xe củ của dân làng Nazareth xưa.
Thành kiến có thể làm cho chúng ta mù quáng không nhận định
và phê phán một cách khách quan đúng đắn được. Thành kiến làm cho chúng ta
không thể đối thoại cởi mở với người khác và không nhìn thấy cái hay cái tốt
nơi anh em.
Xin Chúa giúp chúng ta biết can đảm dẹp bỏ những thành kiến
để nhận ra giá trị đích thực của cuộc sống. Nhất là nhận ra những mặt tích cực
và cao đẹp nơi những người anh em bé nhỏ. Amen
Thứ ba (Lc 4,31-37)
Năm 1983, trong cuộc
nói chuyện với liên hội đồng Giám Mục Châu Mỹ Latinh, Đức cố Giáo hoàng Gioan
Phaolô II, Đã khẳng định "Tân Phúc-Âm-hóa", không phải là Phúc âm
mới, nhưng là "mới về lòng nhiệt thành, mới trong phương pháp và
mới trong các diễn tả" vì "Đức Giêsu Kitô vẫn là
một, hôm qua cũng như hôm nay, và như vậy mãi đến muôn đời" (Dt
13,8). Như vậy "Tân phúc âm hóa" không phải là Phúc âm mới; cũng
không phải là một sáng kiến mới của Giáo Hội trong việc loan báo Tin mừng ngày
nay. Mà công cuộc "Tân phúc âm hóa" đã được Đức cố GH Gioan Phaolô II
đề cập cách nay khá lâu. Nhưng trên hết công cuộc "Tân phúc âm hóa"
này là do chính Chúa Giêsu khởi xướng và thực hiện cách nay hơn 2000 năm, ngay
khi bắt đầu sứ vụ loan báo Tin mừng. Đó là điều mà Tin mừng hôm nay nói đến.
Chúa Giêsu luôn làm
mới lòng nhiệt thành.
Dù rằng bị thất
bại ngay trong lần trở về quê nhà, nhưng Chúa Giêsu không hề nản lòng trước
thái độ khướt từ chống đối của dân làng Nazareth. Trái lại càng làm cho Ngài
nhiệt thành hơn. Bằng chứng là Ngài đã bình tâm rời bỏ nơi đó mà sẵn sàng đi
đến các thành khác (Capharnaum) để tiếp tục thi hành sứ mạng đã được Chúa Cha
trao phó với lòng nhiệt thành mới mẻ như ban đầu.
Chúa Giêsu làm mới
trong phương pháp giảng dạy.
Không biết nội dung
Chúa Giêsu giảng dạy như thế nào tại hội đường Capharnaum, nhưng đã làm cho dân
chúng hôm đó phải sửng sốt. Tin mừng chỉ cho biết việc giảng dạy của Người rất
mới lạ và rất uy quyền. Chắc
chắn rằng phong thái và phương pháp giảng dạy của Chúa Giêsu không giống
như các kinh sư. Các kinh sư khi giảng dạy thì chỉ giải thích Kinh Thánh
và Luật Lệ cách dài dòng, nhằm chất lên vai người khác những gánh nặng. Còn
giáo huấn của Chúa Giêsu thì ngắn gọn, cụ thể, gần gủi nên dễ hiểu; hơn nữa lời
giảng dạy của Ngài luôn hướng đến những người nghèo khổ, những người bị loại ra
bên lề xã hội, đúng như chương trình hành động mà Ngài đã công bố nơi hội đường
Nazareth. Vì thế mà lời giảng dạy của Ngài đã đụng chạm đến trái tim người
nghe.
Cuối cùng Chúa Giêsu
đã làm mới trong cách diễn tả.
Chúa Giêsu không chỉ
nói suông như những Kinh sư và Biệt phái"họ nói mà không làm. Họ bó
những gánh nặng mà chất lên vai người ta, nhưng chính họ lại không buồn động
ngón tay vào". (Mt 23, 3-4). Còn Chúa Giêsu thì trái lại lời giảng dạy
luôn đi đôi với việc làm cụ thể. Bằng phép lạ chữa một người bị quỷ ám, ngoài việc minh chứng cho biết Ngài
chính là Thiên Chúa uy quyền; còn cho thấy cách thế diễn tả mới mẻ của Chúa
Giêsu trong việc rao giảng Tin mừng, nên đã thu hút được người nghe. Đúng là “Lời
nói lung lay, gương lành lôi kéo”. Hay như cố ĐGH Phaolô VI đã nói: "ngày
nay người ta cần chứng nhân hơn thầy dạy".
Xin Chúa ban cho mỗi
chúng ta luôn biết làm mới lại lòng nhiệt tâm tông đồ, luôn biết thao thức tìm
ra những phương cách phù hợp để đem Tin mừng đến được với người nghe, nhất là
biết tích cực sống những giá trị của Tin mừng phù hợp với thời đại mới. Nhờ thế
sức sống của Tin mừng của Chúa mới có thể lan tỏa mạnh mẻ đến mọi người và mọi
nơi.
Suy niệm 2
Bài Tin mừng hôm nay
dạy chúng ta hai bài học.
1. Bài học thứ nhất:
Thắng không kêu bại không nản.
Dẫu trong ngày tiếp
xúc cử tri tại quê nhà, để công bố chương trình hành động, Chúa Giêsu đã bị
thất bại vì những định kiến cố hữu của họ. Nhưng không vì thế mà Người
nản lòng, bỏ cuộc. Bởi vì Chúa Giêsu hiểu rằng: "không một ngôn sứ
nào được chấp nhận tại quê hương mình" . (Lc 4, 24).Nhưng Tin mừng
phải được rao giảng, nên Người bỏ nơi đó mà xuống thành Capharnaum,
vào hội đường và tiếp tục thi hành sứ vụ. Tại đây Ngài đã thành công rực rỡ vì
được dân chúng đón nhận hồ hởi, nên đã gây được tiếng vang lớn khắp cả vùng.
Đây cũng là bài học
quý gia cho chúng ta.
Đừng nản lòng khi gặp
thất bại, nhưng cũng đừng quá hãnh diện khi thành công may mắn. Điều quan trọng
là khiêm tốn tạ ơn Chúa trong mọi lúc.
2. Bài học thứ hai:
Lời nói phải đi đôi với việc làm.
Nếu lời giảng dạy của
các Biệt phái và Kinh sư không được dân chúng đón nhận là vì "họ
nói mà không làm. Họ
bó những gánh nặng mà chất lên vai người ta, nhưng chính họ lại không buồn động
ngón tay vào". (Mt 23, 3-4). Lối sống giả
hình của họ khiến dân chúng chán ngán, mệt mỏi.
Thì với Chúa Giêsu lại
khác. Lời giảng dạy của Ngài đã được dân chúng đón nhận cách nhiệt tình. Với
phép lạ trục xuất ma quỷ ra khỏi người bị nó ám hại, Chúa Giêsu không những
minh chứng mạnh mẻ uy quyền của Thiên Chúa mà còn gây sửng sốt cho mọi người,
vì lời Ngài nói luôn đi đôi với việc Ngài làm.
Vì vậy, để có thể
thuyết phục người khác tin vào Chúa, chúng ta không chỉ rao giảng suông bằng
lời, nhưng đòi hỏi chúng ta phải thực hiện bằng những việc làm cụ thể.
Nguyện xin Chúa Giêsu,
Ðấng giảng dạy với uy quyền, giúp chúng con biết thống nhất giữa lời nói và
việc làm để những giá trị Tin mừng luôn được người nghe đón nhận và tin tưởng.
Xin Chúa củng cố niềm
tin, gia tăng đức mến và bảo toàn niềm trông cậy nơi chúng ta để dẫu khi thành
công hay khi thất bại chúng ta vẫn luôn an vui sống trong vòng tay đầy yêu
thương của Chúa.
Thứ tư (Lc 4, 38-44)
Có thể nói tin mừng
hôm nay thuật lại một ngày sống tiêu biểu của Chúa Giêsu ở Caphácnaum với biết
bao công việc: Vào Hội đường giảng dạy, rồi đến nhà chữa bệnh cho nhạc mẫu
Phêrô; mãi đến lúc mặt trời lặn Ngài vẫn còn tất bật chữa lành đủ mọi loại bệnh
hoạn, tật nguyền. Sáng sớm tinh mơ, Chúa lại tìm đến nơi hoang vắng để cầu
nguyện cùng Chúa Cha.
Ngày sống tiêu biểu
của Chúa Giêsu phải trở nên khuôn mẫu cho ngày sống của mỗi người kitô hữu
chúng ta.
Noi gương Chúa Giêsu
chúng ta hãy bắt đầu ngày mới bằng việc cầu nguyện.
Cầu nguyện để gặp gỡ
Chúa, được sống thân tình bên Chúa, để lắng nghe lời Chúa chỉ dạy. Trên hết cầu
nguyện để nhận lấy nguồn ơn sức mạnh nâng đỡ của Chúa nhằm chu toàn tốt bổn
phận hằng ngày. Một ngày sống khởi đầu với kinh nguyện, thánh lễ, chúng ta được
gia tăng lòng Tin Cậy Mến, nhờ đó mà nhiệt thành làm mọi việc trong ngày sáng
danh Chúa.
Học nơi Chúa Giêsu,
chúng ta hãy chuyên chăm làm việc.
Con người được tạo
dựng theo hình ảnh Thiên Chúa để sống trong thế giới hữu hình và được đặt trong
thế giới này để"làm chủ trái đất" ; vì thế, ngay từ đầu con
người đã được kêu gọi để lao động. Chính Chúa Giêsu cũng đã nêu gương cho ta :
"cho đến nay, Cha tôi làm việc, thì tôi cũng làm việc". (Ga 5, 17)
Làm việc để có của
nuôi sống bản thân và gia đình; đóng góp vào sự tiến bộ liên tục của khoa học
kỹ thuật, nhất là làm cho cộng đồng xã hội anh em của mình luôn luôn thăng tiến
về văn hóa và đạo đức, đó là ý định của Chúa và mong muốn của con người.
Tóm lại: Chúa Giêsu đã
đi bước trước trong đời sống lao động và cầu nguyện. Lao động mà không cầu
nguyện sẽ làm cuộc sống con người mệt mỏi và đơn điệu; ngược lại cầu nguyện mà
không lao động khiến con người trở nên sống hình thức, lười biếng và ỷ lại.
Xin Chúa cho mỗi người
chúng ta biết kết hợp cách hài hoà giữa lao động và cầu nguyện để nhờ đó nhân
loại không chỉ biết trân trọng những giá trị do lao động mang lại, mà còn biết
trân trọng những hiệu quả lớn lao của đời sống kết hiệp với Thiên Chúa.
Thứ năm (Lc 5,1-11)
Gần đây trên báo Tri Thức Trẻ đã đăng tải bài viết: Gái Miền
Tây, và 3 chữ "N" nổi danh thiên hạ. (3 chữ "N": Ngon,
Ngoan và Ngu), đã bị dân cư mạng phản đối cực lực, khiến cho bộ VHTT phải vào
cuộc và xử lý nghiêm khắc. Bởi vì tác giả đã bôi nhọ và xúc phạm đến giá trị
nhân phẩm của gái Miền Tây, cũng như chia rẻ người vùng miền.
Trái với nội dung bài viết trên báo Tri Thức Trẻ trên, bài viết
và nội dung của tác giả thánh Luca trong bài tin mừng hôm nay đã để lại cho
người đọc một ấn tượng tuyệt đẹp khi đề cao nhân vật Giêsu với 3 chữ
"L" (lạ) nổi danh thiên hạ.
1. "LẠ" về nơi giảng dạy.
Sự thường ở đời ai lại dùng thuyền đánh cá để ngồi trên đó mà
giảng dạy; cũng chưa thấy ai quy tụ dân chúng nơi bãi biển để giáo huấn. Vậy mà
Chúa Giêsu đã không ngần ngại tận dụng phương tiện và nơi chốn ấy để rao giảng
Lời Chúa. Quả là lạ thường!
2. "LẠ" về
mẻ cá bất thường.
Với kinh nghiệm lành
nghề về việc đánh bắt cá biển, Sinmon cùng các bạn đồng nghiệp đã trãi qua một
đêm vất vả nhưng chẳng được con cá nào. Trong khi giữa lúc ban ngày, Thầy Giêsu
chẳng có chút kinh nghiệm gì về việc ra khơi bám biển, lại đề nghị Simon thả
lưới bắt cá, quả là chuyện đùa! Nhưng để làm vui lòng thầy Giêsu, Simon đành
miễn cưỡng làm theo, nhưng thật bất ngờ, kết quả lại ngoài sức tưởng tượng. Một
mẻ cá lạ đầy ấp những cá là cá. Ấy mới là sự lạ!
3. "LẠ" về
việc chuyển đổi nghề nghiệp bất ngờ.
Trước một mẻ cá lạ
lùng, Sinmon đã hò reo sung sướng, nhưng cũng đầy sợ hãi khi nhận ra thân phận
yếu hèn tội lỗi của mình nên đã sụp lạy Thầy Giêsu đầy quyền năng. Không ngờ
chính lúc đó, Chúa Giêsu lại nhẹ nhàn chấn an rồi bất ngờ kêu gọi ông chuyển
đổi ngành nghề: "Đừng sợ, từ nay anh sẽ là người thu phục người
ta". Sinmon đã không cưỡng lại được lời mời gọi chân tình tha thiết ấy
của Đấng quyền năng nên đã"bỏ mọi sự mà theo Người". Ôi
lạ lùng biết mấy!
Với 3 chữ
"LẠ" nơi con người Giêsu mà thánh Luca tường thuật trong bài Tin mừng
hôm nay, nhằm dạy chúng ta những bài học quý:
- Phải tận dụng mọi
nơi, mọi lúc, mọi hoàn cảnh để loan báo Tin Mừng.
- Luôn biết tin tưởng,
trông cậy vào quyền năng Chúa trong mọi lúc vì "mọi kẻ tin vào
Ngài sẽ không thất vọng bao giờ". (Tv 90 ).
Biết cậy dựa vào Chúa, ta có thể làm được những điều kì diệu, như thánh Phaolô
đã nói: "Tôi có thể làm mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi". (
Phi-líp 4,13.).
- Mỗi người mỗi hoàn
cảnh, mỗi người mỗi kinh nghiệm, mỗi người mỗi khả năng, tính cách..., Chúa đều
tin tưởng mời gọi để cộng tác với Chúa để cứu rỗi các linh hồn.
Xin cho chúng ta biết
mau mắn đáp lại lời mời gọi của Chúa cách tích cực, sẵn sàng từ bỏ mọi sự để
thi hành thánh ý Chúa với lòng tin tưởng cậy trông vào quyền năng của Người.
Thứ
Sáu (Lc 5, 33-39)
Nhân cơ hội giải thích cho những người Pharisêu lý do vì sao các
môn đệ Chúa không ăn chay, Chúa Giêsu mạc khải cho họ biết về bản thân và sứ
mạng của Ngài.
Trong cựu ước Thiên Chúa tự ví Người là chàng rể và
Israel là nàng dâu.
Như thế khi đem trường hợp tiệc cưới ra để giải thích về việc ăn
chay, Chúa Giêsu muốn cho họ biết rằng: Người là chàng rể
và Israel là nàng dâu. Qua đó mặc nhiên tuyên bố Người chính là Thiên
Chúa đã đến giữa lòng nhân loại.
Hơn nữa, mục đích chính của việc ăn chay bấy giờ là mong đợi
Đấng Messia đến. Mà Chúa Giêsu chính là Đấng Messia (chàng rể) đã đến với
loài người (nàng dâu) rồi, thì cớ gì phải ăn chay.
Việc ăn chay phải gắn liền với cuộc đời của Đức Giêsu. Do đó lúc
Người vui thì con người phải chia vui với Người. Khi Người khổ thì con người
cùng chung đau khổ. Lúc Người chết thì con người phải cùng chấp nhận chịu chết
với Người. Khi Người sống lại thì con người cũng cùng sống lại với Người.
Tóm lại, Chúa Giêsu không hề phủ nhận việc ăn chay, nhưng qua
lời giải đáp thắc mắc trên, Chúa Giêsu muốn cho biết: Người chính là chàng rể
Chúa Cha sai đến kết hôn với loài người, yêu thương loài người và cứu độ loài
người. Cũng như xác định rõ cho chúng ta biết việc ăn chay là để dọn lòng tiếp
rước Chúa. Một khi đã tiếp nhận Chúa rồi thì không cần ăn chay nữa, trái lại
phải vui mừng phấn khởi trong niềm tin yêu Chúa.
Xin cho chúng ta biết lo ăn chay hãm mình, để dọn lòng xứng đáng
đón nhận Chúa qua bàn tiệc Thánh Thể mỗi ngày, nhờ đó mà được thông hiệp với
Chúa nguồn hạnh phúc đời ta.
Thứ bảy (Lc 6,1-5).
Tin mừng hôm nay tường thuật về cuộc tranh luận giữa Chúa Giêsu
và những người Pharisêu.
Lý do xảy ra cuộc tranh luận là vì các môn đệ Chúa Giêsu bứt
bông lúa ăn cho đỡ đói vào ngày Sabát.
Nguyên nhân chính của cuộc tranh luận này là vì bất
đồng quan điểm.
- Với những người Pharisêu giữ ngày Sabát là điều hết sức
quan trọng. Ai vi phạm ngày này có thể bị xử tử (Xh 31, 14), bị ném đá (Ds 15,
32-36).
Bứt bông lúa để ăn là một hành động không thể chấp nhận được.
Mặc dù theo sách Đệ Nhị Luật (23, 26) thì hành động này được phép làm: “Khi vào
đồng lúa của người đồng loại, anh em có thể lấy tay bứt bông lúa.”. Nhưng vì đố
kỵ, ghen ghét Chúa Giêsu nên họ cho rằng việc bứt lúa và vò trong tay cũng
giống với hành vi gặt và xay lúa, mà gặt và xay lúa là một trong ba mươi chín
việc không được phép làm ngày Sabát.
- Còn Chúa Giêsu thì cho rằng: Thiên Chúa lập nên ngày
Sabát để loài người có thời gian nghỉ ngơi hầu nhớ đến công trình tạo dựng và
giải phóng của Ngài (Đnl 5, 14-15). Ngày Sabát đúng là ngày của Chúa, dành cho
Chúa, nhưng nó cũng là ngày phục vụ nhu cầu lợi ích cho con người và vì con
người. "Ngày Sabát được đặt ra vì con người".
Do đó việc các môn đệ Chúa bứt lúa ăn cho đỡ đói trong ngày
Sabát là một nhu cầu chính đáng vì nó phục vụ cho nhu cầu lợi ích chính đáng
cho con người. Chính vua Đa-vít và đoàn tùy tùng cũng đã vào đền thờ và đã lấy
bánh dâng tiến để ăn khi bụng đói! Nhưng vì ghen ghét và hận thù đã làm cho
những người Pharisêu trở nên mù quáng mà quên đi mục đích chính của việc giữ
luật.
Để giúp cho những người Pharisêu có cái nhìn đúng đắn về mục
đích của luật, Giêsu đã không ngần ngại đối đầu với họ cho đến cùng, dù có
phải trả giá bằng cái chết trên Thập giá, tất cả là để minh chứng rằng: chỉ có
một lề luật duy nhất để tuân giữ, đó là luật yêu thương, và chỉ có một giá trị
cao cả nhất để sống và chết cho, đó là tình yêu. Sống"yêu thương là chu
toàn lề luật."(Rm 13,10)
Xin Chúa loại trừ nơi chúng ta những đố kỵ, ghen ghét tầm thường
để chúng ta có được cái nhìn trong sáng đúng đắn. Và xin Chúa giúp chúng ta
luôn biết sống nhân ái và bao dung với hết mọi người như Chúa đã yêu thương
chúng ta. Amen